O‘ZBEK XALQ ERTAKLARINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Abstract
So‘z san’atining dastlabki namunalari insoniyat nutqi paydo bo‘lishi bilan yuzaga kela boshladi. Ertak termini Mahmud Koshg‘ariyning XI asrda yozilgan “Devonu lug‘otit turk” asarida etuk shaklida uchraydi va biror voqeani og‘zaki tarzda hikoya qilish ma’nosini bildiradi. Hozir fol’kloristik termin sifatida ertak so‘zi qabul etilgan bo‘lsa-da, Surxondaryo, Samarqand, Farg‘ona o‘zbeklari orasida matal deb yuritiladi. Buxoro atrofidagi tuman va qishloqlarda, shuningdek, boshqa ellardagi ikki tilda (o‘zbek va tojik tillarida) so‘zlashuvchi aholi orasida ushuk deb ataladi.
Keywords
ertak, matal, cho‘pchak, ushuk, cho‘rchak, voqeabandlik.
References
- O‘zbek xalq og‘zaki poetik ijodi (X.Razzoqov, T.Mirzaev, O.Sobirov, K.Imomov). Toshkent: «O‘qituvchi» nashriyoti, 1980-yil.
- H.Zaripov. Fozillar fazilati. 1969-yil.
- O‘zbek xalq ertaklari. Toshkent: “Fan” nashriyoti, 1969-yil.
- M.Afzalov. O’zbek xalq ertaklari haqida. Toshkent: “Fan” nashriyoti, 1974-yil.
- B.Sarimsoqov. O‘zbek adabiyotida saj. Toshkent, 1978-yil.
- Qadimgi afandi latifalari. T., 1993.
- Qodirov M. O‘zbek xalq og`zaki dramasi. T., 1963. YAna: Xalq qo‘g‘irchoq teatri. T.: G‘ASN, 1979; Masxaraboz va qiziqchilar san’ati. T.: “O`qituvchi”, 1981, 36-57- va 123-204-b.
- O`zbek xalq maqollari // O`XI. T.: G`ASN, 1989.
- “O‘zbek xalq ijodi” ruknida FACH tomonidan nashr etilgan ertaklar to`plamlari: “Suv qizi” (1966), “Oltin olma” (1966), “Gulpari” (1969), “Kulsa-gul”, “yig‘lasa-dur” (1983), “Oltin beshik” (1985), “Zumrad va Qimmat” (1988), “Luqmoni hakim” (1998).
- “O‘zbek xalq fantastikasi” ruknidagi to‘plamlar: “Oymomoda ajdaho” (1-kitob, 1983), “Qora dev” (2-kitob, 1984), “Ilon pari” (3-kitob, 1985), “Yonar daryo” (4-kitob, 1986), “Samo tulpori” (5-kitob, 1987), “Guliqahqah” (6-kitob, 1988), “Sehrli qiz” ( 7-kitob, 1989).